Goede herstelvoeding voor ouderen
Wat houdt goede herstelvoeding voor ouderen precies in? En vooral: wat kunnen ouderen die herstellen na een operatie of ziekte het beste eten? Eiwitten spelen natuurlijk een belangrijke rol bij het herstelproces. Dat is over het algemeen wel bekend. Maar ook vitamines en mineralen spelen een rol. Bovendien bemoeilijkt een verminderde eetlust het herstel. Hoe kun je er toch voor zorgen dat ouderen goed, lekker en voldoende eten en drinken en zo een optimaal herstel mogelijk maken? Onze diëtist Linsy legt dit uit.
Voeding voor herstellende ouderen
Een herstellend lichaam heeft een andere behoefte aan voedingsstoffen dan een gezond lichaam. Vooral bij ouderen kan dit voor problemen zorgen, omdat het lichaam weinig reserves heeft. De combinatie van een hogere behoefte aan voedingsstoffen en een verminderde inname van voeding, bijvoorbeeld doordat iemand zich niet lekker voelt, is een risico. Voeding, en vooral extra aandacht voor voldoende energie en eiwitten in de voeding, kan op korte termijn bijdragen aan het reduceren van de herstelperiode van ouderen. Uiteraard is dit wel afhankelijk van het specifieke ziektebeeld.
Ondervoeding bij ouderen
Na een operatie, ziekte of behandeling is het voor ouderen lastiger om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Hierdoor lopen zij het risico op ondervoeding en ongewenst gewichtsverlies. De prevalentie van ondervoeding bij ouderen is hoog. In ziekenhuizen, zorginstellingen en in de thuiszorg is gemiddeld één op de vier tot vijf patiënten boven de 65 jaar ernstig ondervoed. Soms komen ouderen al ondervoed in het ziekenhuis, het herstel gaat dan veel langzamer.
Bij ondervoeding is er onder andere sprake van onbedoeld gewichtsverlies. Dit gaat gepaard met zowel het verlies van vetmassa als spiermassa. Het gevolg is minder spierkracht en een algehele achteruitgang van de conditie. Eiwitten zijn zowel bij bijvoeding bij ondervoeding, als bij herstelvoeding ontzettend belangrijk, omdat deze bijdragen tot de groei en instandhouding van de spiermassa. Om deze reden is het binnenkrijgen van voldoende eiwitten voor ouderen die herstellen van een operatie of behandeling van groot belang.
Diëtist Linsy: ‘Wij streven naar 25 gram eiwit per warme maaltijd’. Uit onderzoek blijkt dat maaltijden met die hoeveelheid eiwit bijdragen aan het behouden van de spiermassa en de aanmaak van spiereiwit stimuleren.
Bijvoeding voor ouderen met zes eetmomenten per dag
Bij herstel is het dus ontzettend belangrijk dat ouderen voldoen aan hun persoonlijke eiwitbehoefte. Veelal lukt het ouderen niet om met drie maaltijden per dag aan hun eiwitbehoefte te komen. Het is een mogelijkheid om naast drie hoofdmaaltijden ook drie keer per dag een tussendoortje aan te bieden. Door zes keer per dag kleinere porties te eten, lukt het ouderen beter om voldoende eiwitten binnen te krijgen.
Vitamines en mineralen bij het herstel
Ook vitamines en mineralen dragen hun steentje bij als het gaat om herstel. Eten ouderen voldoende en gevarieerd, dan krijgen zij een groot deel van de vitamines binnen die zij elke dag nodig hebben. Toch verdienen sommige vitamines extra aandacht. Vitamine B12 bijvoorbeeld. Deze energievitamine nemen ouderen namelijk vaak minder goed op. Het is goed om hierop te letten, zeker bij ouderen die medicijnen gebruiken zoals maagzuurremmers of metformine. Met name bij ouderen die vegetarisch eten is dit een aandachtspunt. Vitamine D en calcium zijn belangrijk voor de botten en het herstel. Ouderen boven de 70 jaar hebben elke dag een supplement van 20 microgram vitamine D nodig naast de dagelijkse voeding. Extra calcium is niet nodig als zij voldoende zuivel en andere voedingsmiddelen met calcium, zoals groente eten.
Aan de basis van een optimaal herstel bij ouderen liggen de 3 B's: Bereiding, Beleving en Beweging.
Gezonde maaltijden in combinatie met bewegen
Naast voedingsstoffen speelt er meer als het gaat om herstelvoeding voor ouderen. Aan de basis van een optimaal herstel van de ouderen liggen namelijk de 3 B’s: Bereiding, Beleving en Beweging.
-
Bereiding
Diëtist Linsy: ‘Het is ons doel om ouderen zo goed mogelijk te voeden. Je wilt zorgen dat ze de maaltijd die ze kiezen ook daadwerkelijk opeten. Daarvoor is het van belang dat de portie niet te groot is en dat je slimme keuzes maakt. Het is van belang om hierbij goed te kijken naar wat je wilt bereiken. De richtlijnen goede voeding en de samenstelling van de maaltijd zijn hierbij de uitgangspunten. Gaat het bijvoorbeeld om zout in de maaltijd, dan streven we ernaar om met specerijen en kruiden een smaakvolle maaltijd te bereiden, zodat de zoutinname zo laag mogelijk blijft.
-
Beleving
Voor een optimaal herstel en om de spiermassa zoveel mogelijk te behouden is het niet alleen belangrijk dat ouderen gezond en voldoende eten, maar ook dat zij genieten van hun eten. Hierbij moet je niet alleen denken aan smaak, maar ook aan de presentatie van het gerecht en de ambiance. Uit onderzoek blijkt dat actief aandacht besteden aan de kwaliteit en de presentatie van de maaltijd positieve resultaten levert op het gebied van gezondheidswinst en het welbevinden van de ouderen. De maaltijdvoorziening, de aankleding, het erbij betrekken van de bewoners, het personeel en de ruimte zijn belangrijke onderdelen voor het creëren van een goede ambiance.
-
Beweging
Ook beweging speelt een belangrijke rol, niet alleen bij het op peil houden van de gezondheid maar ook bij ziekte en herstel bij ouderen. Tijdens een periode van herstel kan het een uitdaging zijn om ouderen te stimuleren om goed te eten en te bewegen. Toch is deze combinatie van groot belang. Een tekort aan lichaamsbeweging heeft invloed op de spiermassa en de kracht, zeker bij ouderen. Als ouderen bedlegerig worden, verliezen zij in hoog tempo spiermassa. Door krachttraining onder begeleiding van een fysiotherapeut en het opvolgen van voedingsadviezen van een diëtist, gericht op extra eiwitinname kunnen de spierkracht en -massa vrij snel weer worden opgebouwd. Dit draagt in sterke mate bij aan de verbetering van de kwaliteit van leven bij ouderen.
Bronnen:
https://www.clinicalnutritionopenscience.com/article/S2667-2685(21)00049-8/fulltext