Fingerfood voor ouderen

Fingerfood kan het leven van ouderen veel aangenamer maken. Door de maaltijden als handzame gerechtjes te serveren herkrijgen zij de regie en kunnen zij weer van eten en drinken genieten. Fingerfood heeft verschillende voordelen en past binnen het bestaande voedingsassortiment van jouw zorginstelling. Overweeg je om cliënten fingerfood aan te bieden? Dan helpt ons stappenplan je zeker op weg.

Fingerfood in de zorg

Bij fingerfood denk je misschien in eerste instantie aan hapjes, zoals een plakje worst, een gevuld eitje of een blokje kaas. Maar in de zorg omvat fingerfood ook volledige gerechten en maaltijdcomponenten, die cliënten eenvoudig met de handen kunnen eten. Eigenlijk kunnen alle voedingsmiddelen tot fingerfood worden gerekend, als deze maar handzaam en herkenbaar zijn voor mensen met dementie of een verminderde motoriek. Voor cliënten die niet met bestek kunnen eten, omdat zij het niet meer herkennen of niet kunnen hanteren, biedt fingerfood vaak een fijne oplossing.

Taboe op fingerfood doorbreken

In de Nederlandse cultuur heerste lange tijd een taboe op fingerfood. Met de handen eten zou niet netjes zijn. Maar in werkelijkheid is het heel natuurlijk. Niet voor niets gebruiken baby’s vanaf drie maanden hun handen om iets in hun mond te stoppen. Ook voor heel jonge kinderen is met de handen eten dé manier om eten te leren kennen. Bovendien is fingerfood in andere culturen de normaalste zaak van de wereld. Onder hindoes is het bijvoorbeeld gewoon om met de handen te eten. Zo kunnen zij het eten niet alleen ruiken en proeven, maar ook voelen. En hierdoor genieten zij er meer van. In Arabische landen wordt niet met twee handen, maar met één hand gegeten en wel de rechterhand. De linkerhand wordt daar namelijk gebruikt om schoon te maken. En ook in Afrika en Azië is eten met de handen heel gebruikelijk. Alle reden dus om fingerfood in de zorg te omarmen.

Voordelen van fingerfood voor ouderen

Ouderen met dementie of een verminderde motoriek fingerfood bieden heeft een aantal voordelen:

Het gebruik van bestek kan belemmerend zijn, waardoor de cliënt minder eet dan hij of zij nodig heeft. Door beetgare stukjes en handzame gerechtjes te serveren neemt de voedselinname vaak toe.
Fingerfood geeft de cliënt een stukje zelfstandigheid terug. Het vergroot de eigenwaarde en de autonomie, doordat de cliënt zelf kan bepalen wat, hoeveel en in welk tempo hij of zij eet.
Met de handen eten zorgt voor een betere eetervaring, doordat de cliënt ook informatie krijgt over de consistentie en de structuur van het eten.
Fingerfood draagt bij aan het welzijn van de cliënt. Zelf kunnen eten heeft simpelweg een positief effect op het geluk en de kwaliteit van leven.

Fingerfood in het assortiment

Zo’n 80% van het reguliere voedingsaanbod kun je eenvoudig als fingerfood serveren. Daarbij kun je denken aan beetgare stukjes aardappel en groenten (zoals sperziebonen, bloemkool, broccoli, spruitjes en wortels), stukjes vlees (zoals gehaktbal en hamburger), stukjes tortilla, stukjes omelet en stukjes pannenkoek. Ook poffertjes, kleine quiches, hartige muffins en vissticks zijn heel geschikt als fingerfood. Soep en drinkbare toetjes kunnen in een drinkbeker worden aangeboden.

Stappenplan voor fingerfood

Overweeg je om een cliënt de overstap te laten maken van reguliere maaltijden naar fingerfood? Dan is het goed om de volgende stappen te doorlopen.

Overleg met het team
Bepaal in overleg met de betrokken collega’s of fingerfood een oplossing kan zijn voor de cliënt. In hoeverre lukt het hem of haar nog om zelf te eten en goed te kauwen en slikken? Herkent de cliënt het bestek nog en is hij of zij fysiek in staat om dit gebruiken? Als dit niet het geval is, kan fingerfood uitkomst bieden.
Krijg inzicht in de wensen van de cliënt
Aangezien het overgrote deel van het voedingsassortiment als fingerfood kan worden aangeboden, kun je goed rekening houden met de smaak en de voorkeuren van de cliënt. Maak samen een lijst met voedingsmiddelen die hij of zij lekker vindt en die geschikt zijn als fingerfood.
Betrek familie en mantelzorgers erbij
Voor familie en mantelzorgers kan het best even wennen zijn, als hun familielid met de handen gaat eten. Neem hen daarom vroegtijdig mee en betrek hen bij de keuze voor fingerfood. Informeer hen over de voordelen van fingerfood en hoe dit voor hun familielid verzorgd gaat worden.
Zorg voor de juiste consistentie
Fingerfood moet een bepaalde consistentie hebben. Een gemalen maaltijd met de handen eten gaat simpelweg niet. Toch kun je bij kauw- en slikproblemen vaak ook nog fingerfood serveren. Stem in dat geval met de diëtist af welke producten geschikt zijn en kies voor zachte voedingsmiddelen. Een vloeibare maaltijd kun je in een beker met een rietje aanbieden.
Meet de temperatuur
Bij fingerfood is de temperatuur van het eten heel belangrijk. Je wilt natuurlijk voorkomen dat cliënten te warm eten met hun handen oppakken. Meet daarom de temperatuur met een vleesthermometer en zorg ervoor dat het eten niet warmer is dan 40 graden.
Besteed aandacht aan de opmaak
De presentatie van fingerfood verdient de nodige aandacht. Het oog wil natuurlijk ook wat! Combineer daarom voedingsmiddelen die niet alleen goed smaken samen, maar er ook mooi uitzien bij elkaar. Vooral kleurrijk eten oogt aantrekkelijk. Ook is het goed om contrast te creëren, bijvoorbeeld met een wit bord op een donkere ondergrond.
Evalueer
Observeer de cliënt bij het eten van fingerfood. Welke voedingsmiddelen gaan goed en bij welke kan het beter? Op basis hiervan kun je de lijst met fingerfood aanpassen en/of aanvullen.

Goede voeding in de zorg

Wil je meer weten over hoe je de cliënten kunt laten genieten van lekker en gezond eten en drinken? Download dan de whitepaper ‘Goede voeding in de zorg’.

Download whitepaper >